Hold the line

Een deal die als doorbraak wordt verkocht, blijkt bij nader inzien een illustratie van een nieuw soort geopolitiek: symboolakkoorden, unilaterale druk en een gebrek aan wederkerigheid. Wat de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk recent overeenkwamen, is geen blauwdruk voor handelssucces, maar een waarschuwing. Voor Europa, voor Vlaanderen, en voor iedereen die gelooft in strategische openheid en eerlijke vrijhandel.

“Iedereen wil een deal,” klonk het zelfverzekerd uit de mond van Donald Trump. En hij had er één: met het Verenigd Koninkrijk, nota bene. Een “historische” handelsdeal, volgens zijn entourage. Maar wie de details bekijkt, ziet vooral een pakket vol symboliek, toegevingen van Britse zijde en vage beloften uit Washington. Het is geen verdrag, het is een signaal — van machtspolitiek, niet van economisch partnerschap.

Wat werd aangekondigd als een “doorbraak” is in werkelijkheid een akkoord vol voorwaarden, plafonds en omtrekkende bewegingen. Britse auto’s mogen tegen verlaagd tarief naar de VS, maar slechts 100.000 per jaar — exact wat er vorig jaar ook geëxporteerd werd. Luchtvaartonderdelen van Rolls-Royce mogen tolvrij naar Amerika, maar alleen in ruil voor miljarden aan nieuwe Boeing-bestellingen. Er is sprake van tariefverlagingen voor staal, aluminium, ethanol en rundvlees, maar telkens onder strikte quota of zonder bindende afspraken. Ondertussen blijft de Amerikaanse minimumtaks van 10 procent op Britse goederen gewoon bestaan. Het lijkt dus eerder een “deal onder voorwaarden” dan een vrijehandelsovereenkomst. Wat ontbreekt, is transparantie, afdwingbaarheid en vooral wederkerigheid.

De Britse premier Keir Starmer presenteerde de deal als diplomatiek succes. Hij zou Trump hebben “gekalmeerd” met een constructieve houding in de hoop op langere termijn Britse exportinteresses veilig te stellen. Maar ook in eigen land klinkt kritiek, van ondernemers en vakbonden die vrezen voor een structurele afhankelijkheid van Amerikaanse willekeur. Wat in Londen werd besloten, wordt elders bekeken met argusogen. Voor Brussel is dit leerstof: wat het VK op eigen houtje onderhandelt, is een lakmoesproef voor wat Washington straks van Europa zal vragen.

Wat ons vandaag bedreigt, is niet alleen economisch. Het is geopolitiek. Handelsrelaties worden gegijzeld door machtsvertoon. Politiek beleid wordt bepaald door tv-fragmenten, niet door langetermijnbelangen. Vlaanderen, als exportgedreven regio bij uitstek, voelt dat aan den lijve. De aangekondigde invoerheffingen op Europese producten komen hard aan. Onze exporteconomie draait op voorspelbaarheid en eerlijke markttoegang. Sectoren als voeding, biotech of machinebouw kunnen alleen floreren binnen een robuuste Europese handelsstrategie. Daarom moet Vlaanderen proactief blijven pleiten voor bindende standaarden en wederkerige afspraken, zeker in sectoren waar we Europees of wereldkampioen zijn zoals farma en deeptech.

Vrijhandel is geen ideologie maar een noodzakelijke voorwaarde voor onze welvaart. Dat zelfs een voormalige vicepresident en de grootste privéfinancier van Donald Trump zich publiek keren tegen diens handelsbeleid, onderstreept dat. Mike Pence noemde de invoerheffingen van Trump “een prijsschok” die “geen winst betekent voor het Amerikaanse volk”. Elon Musk, die meer dan 250 miljoen dollar in Trumps herverkiezingscampagne pompte, ging nog verder: hij noemde Trumps economische topadviseur Peter Navarro “dommer dan een zak bakstenen” en pleitte publiek voor een vrijhandelszone met nultarieven tussen de VS en Europa.

Pence en Musk zijn geen linkse dromers; ze zijn conservatieve insiders en ze slaan alarm. Hun onenigheid met Trump is geen Amerikaanse anekdote maar een geopolitiek alarmsignaal. De VS onder Trump is geen betrouwbare partner meer voor stabiele economische afspraken. Europa moet dus niet reageren met wrevel of pragmatisch afwachten maar met duidelijkheid: onze welvaart rust op internationale handel. Terwijl Amerika muren optrekt, moet Europa net als Vlaanderen zijn open handelsmodel strategisch blijven verdedigen.

In woelig water verander je niet impulsief van koers. Je houdt koers, omdat je weet waar je naartoe wil. Vlaanderen heeft in crisistijden veerkracht getoond: van Brexit tot COVID, van sancties tegen Rusland tot de reorganisatie van exportstromen. En die veerkracht moeten we aanhouden.

Hold the line.